In deze derde aflevering van de Swastha Podcast gaan we kijken naar ongemak en ziekte volgens Ayurveda. Je zult ontdekken dat ziekte namelijk al begint met een onschuldigere onbalans. Door te weten welke Dosha(‘s) uit balans zijn, weet je ook welke stappen je kunt zetten om weer in balans te komen. Om zo erger te voorkomen.
Wat is jouw onbalans, volgens Ayurveda?
Luister de aflevering (terug) door op de play-knop te drukken of lees erover na de Spotify-player:
Stap 1: weten wat je Constitutie is
In aflevering 2 heb je kunnen nagaan wat jouw Constitutie is, dus wat jouw optimale hoeveelheid aan Vata, Pitta en Kapha is. Ik vergelijk het dus altijd met drie potjes die tot een specifiek streepje gevuld horen te zijn; zijn jouw potjes tot daar gevuld, dan voel je je in balans, gezond en gelukkig. Nu hoef je natuurlijk niet precies te weten hoeveel je van elke Dosha moet hebben om in balans te zijn, maar het helpt wel om te weten van welke Dosha of Dosha’s je van nature al wat meer hebt. Want dat potje / die potjes horen van zichzelf al wat voller en lopen daardoor immers ook sneller over, dan eentje die al minder gevuld is.
Het ziekteproces volgens Ayurveda
En dit brengt ons meteen bij een stukje ziekteproces volgens Ayurveda, want elke ziekte begint als een onbalans in één of meerdere Dosha’s. Hoe dat ontstaat en hoe je dat herkent kom ik zo op.
Het is eerst belangrijk om te weten wat de eigenschappen van de Dosha’s zijn én dat gelijken elkaar versterken.
Dus wat waren die eigenschappen ook alweer?
- Vata is onder andere bewegend & koud.
- Pitta is onder andere heet & intens.
- Kapha is onder andere zwaar & stabiel.
Een uitgebreidere lijst eigenschappen vind je terug in aflevering 2 >>
Als we dan de potjes er denkbeeldig weer even bij pakken, dan
- Heeft iemand met veel Vata in z’n Constitutie dus een Vata-potje met een streepje tot zo’n twee-derde of zelfs driekwart. En daarin zit dus onder andere veel beweging en kou.
- In het Pitta-potje van een Pitta persoon zit veel hitte en intensiteit.
- En in het Kapha-potje van een Kapha persoon zit veel zwaarte en stabiliteit.
Wat betekent dit:
- Komt de Vata persoon in aanraking met nóg meer eigenschap beweging of kou, dan vult het potje zich dus met nog meer van deze eigenschappen.
- Wordt een Pitta persoon continue blootgesteld aan nóg meer hitte en intensiteit, dan wordt het Pitta-potje voller.
- Datzelfde geldt natuurlijk ook voor het Kapha-potje: zwaarte en stabiliteit vult het Kapha-potje.
Nu is het dus zo dat iedereen alle drie de Dosha’s in zich heeft, zei het in verschillende verhouding, maar het is dus ook zo dat iedereen elke Dosha uit balans kan krijgen. Dus ook als jij weinig Vata in je Constitutie hebt, kun je alsnog een Vata-onbalans krijgen. En je kunt er ook twee of zelfs ze alle drie uit balans krijgen.
Het ziekteproces met voorbeelden
Nu klinkt dit misschien nog wat abstract, dus ik wil je graag aan de hand van voorbeelden meenemen in het ziekteproces volgens Ayurveda.
Beginfase
Je hebt dus die drie potjes met elk een streepje erop – je Constitutie – waaruit blijkt wat voor jou de optimale verhouding Vata, Pitta en Kapha is. Begint een potje voller te worden en komt de inhoud daarmee boven het streepje, dan merk je dat in jouw lichaam als eerste aan je spijsvertering.
Je kunt het bijvoorbeeld herkennen aan een opgeblazen gevoel na de maaltijd of winderigheid (toename van Vata), hele erge honger of maagzuur (Pitta toename) of juist helemaal geen honger of een zwaar gevoel na de maaltijd (is Kapha die toeneemt).
Vervolgfase
Dit klinkt best onschuldig, maar doe je hier niks aan – en blijven er meer eigenschappen van de Dosha in het potje komen – dan stroomt je potje op een gegeven moment over. Fysiek betekent dit dat de Dosha in je bloed terecht komt en zich door je lichaam gaat verspreiden.
Dit uit zich bijvoorbeeld in een droge huid (bij toename Vata), huiduitslag (bij toename Pitta) of een verstopping in de holtes (bij toename Kapha).
Wanneer je Dosha vervolgens nog steeds blijft toenemen, en het overstromende potje maar gevuld blijft worden, gaat de Dosha op zoek naar een zwakke plek in je lichaam. Dit kan een plek zijn waar je al eerder problemen mee hebt gehad, of een lichaamsdeel waar in je familie al veel klachten mee zijn.
Zo zitten er bij mij aan mijn moeders én vaders kant bijvoorbeeld heel problemen met knieën, dus de kans is groot dat het voor mij ook een zwakke plek is. (En dat is ook zo)
Ziekte
En eenmaal op de zwakke plek aangekomen, begint de Dosha ook op die plek klachten te veroorzaken, en nog meer van die Dosha naar zich toe te trekken. Daardoor ontstaan er nog ergere klachten of zelfs een ziekte.
Opvallend genoeg is dit eigenlijk pas het moment waar we hier in Nederland naar de dokter gaan. Terwijl het probleem dus eigenlijk al veel langer speelt. En ons lichaam geeft ons dus ook wel signalen dat er wat aan de hand is, alleen luisteren we daar niet altijd even goed naar… EN niet iedereen wéét natuurlijk het verband tussen spijsverteringsklachten en ernstigere klachten of een ziekte. Maar jij nu gelukkig wel :)
Drie personen met hun onbalans
Bij het beschrijven van het ziekteproces hoorde je al even kort een paar voorbeelden van onbalans per Dosha voorbij komen. Maar er zijn natuurlijk nog véél tekenen dat een of meerdere van je Dosha’s uit balans zijn.
Ik ga nu drie personen aan je voorstellen aan de hand van hun onbalans in één van de Dosha’s.
Fay met een Vata-onbalans
Fay is een enorme stresskip en voelt zich altijd heel onrustig. Als je haar een hand geeft, voelt die koud aan, net als haar voeten. Ze heeft regelmatig last van constipatie, een droge huid, gebarsten lippen en haar nagels breken snel af. Fay kan absoluut niet stil zitten en zit daarom continue met haar voeten te wiebelen, en als het even kan zit ze op haar telefoon te scrollen. ’s Nachts ligt Fay vaak wakker en maakt ze zich zorgen om van alles en nog wat. Ook heeft ze snel last van angsten.
Joyce met een Pitta-onbalans
Bij Joyce kun je beter een blokje omlopen als ze niet op tijd heeft gegeten; dan wordt ze namelijk hangry. Joyce heeft een hele sterke behoefte om altijd maar de controle te hebben; als je met haar afspreekt, heeft zij de touwtjes in handen. Daarnaast heeft ze last van jaloezie, is ze vaak boos en snel geïrriteerd. Haar huid is snel rood en ze heeft regelmatig een aandoening aan haar huid. ’s Avonds heeft Joyce moeite met inslapen, omdat haar hoofd maar niet rustig wil worden.
Yvonne met een Kapha-onbalans
Ten slotte hebben we Yvonne; Yvonne is zo’n lieve meid die altijd voor iedereen klaar staat, ook als ze er zelf helemaal doorheen zit offert ze zichzelf op. Als ze alleen is blijft ze lang in bed of op de bank plakken. Eigenlijk net zoals in die relatie met die vreselijke vent van haar. Daarbij is Yvonne de hele dag met eten bezig en heeft ze continue het idee dat ze wat moet eten. Eigenlijk vindt ze zichzelf heel zielig, maar neemt ze geen actie om zichzelf beter te voelen.
Herken je een of meerdere bij jezelf?
Deze drie voorbeelden waren natuurlijk even heel overdreven; je kunt ook één – of natuurlijk ook meerdere – van deze voorbeelden van onbalans herkennen bij jezelf.
Herken je al een of meerdere?
Ik heb dus zelf – net als Kapha Yvonne – de neiging om de hele dag met eten bezig te zijn – vandaar dus mijn bedrijfsnaam Altijd Trek. Maar ik herken me ook in de droogte en kou waar Vata Fay last van heeft. En net als Pitta Joyce heb ik heel erg last gehad van Hangry zijn, maar dat is inmiddels gelukkig over. Thanks to Ayurveda :)
Wat kun je aan je onbalans doen?
Als het goed is, heb je nu een beetje een beeld van welke onbalans jij hebt, dus nu wil je vast ook wel weten wat je daar aan kan doen!?
Nou; eerder vertelde ik al dat gelijken elkaar versterken; maar het is ook zo dat tegenovergestelden elkaar balanceren. Dus om de Dosha weer terug in balans te krijgen – het potje weer leger te maken – moet je gaan werken met de tegenovergestelde eigenschappen van die Dosha.
Dus in het heel kort door de bocht,
- Heeft een Vata onbalans warmte en stilstand nodig,
- Een Pitta onbalans afkoeling en een pas op de plaats,
- En een Kapha onbalans juist meer beweging.
Voeding kan daarbij een hele mooie ondersteuning bieden, omdat de eigenschappen van Vata, Pitta en Kapha ook weer terugkomen in dat wat je eet. En je dus ook daarmee tegenovergestelde kwaliteiten in kan zetten – en voeding met dezelfde eigenschappen als je onbalans kunt vermijden.
Maar hierover ga ik het een volgende aflevering uitgebreider hebben.
Een stukje persoonlijke Ayurveda-reflectie
Voor nu lijkt het me leuk om af te sluiten met een stukje persoonlijke Ayurveda-reflectie.
Want toen ik zo’n zeven jaar geleden met de Ayurveda in aanraking kwam, voelde het voor mij echt als thuiskomen. Dit schreef ik na aanleiding van een van de cursussen die ik deed en nu ik dit weer zo noem voel ik het ook weer door me heen stromen.
Voor mij is de kennis en theorie van de Ayurveda zo logisch; het heeft mij geholpen – en helpt mij nog steeds – om trekjes van mezelf beter te verklaren en begrijpen. Maar ook trekjes van anderen begrijpen en het dus minder persoonlijk op te vatten. En dat is echt heel fijn.
Maar ik weet ook nog hoe lastig ik het vond om in het begin de juiste oplossingen te bedenken. En dit is iets wat voor veel mensen herkenbaar is. Want als je net met Ayurveda begint lijkt het allemaal heel ingewikkeld, helemaal met al die onbekende termen zoals Dosha, Vata, Pitta, Kapha, Constitutie.
Maar wat ik nu steeds meer realiseer is dat als het je interesse heeft, je gewoon kleine ayurvedische stapjes moet gaan zetten.
Want kleine stapjes kunnen grote verschillen maken.
En wat daarbij helpt, is weten waar je naartoe wilt en waar je nu staat. Het is dus heel fijn om je Constitutie te achterhalen – weten hoe vol jouw potjes horen te zitten – en te checken of je nu last hebt van onbalans – zitten er potjes te vol? -, en zo ja welke Dosha’s er dan uit balans zijn.
Tot slot
Waar ik in ieder geval naar toe wilde, toen ik met Ayurveda begon, was om “anderen met mijn kennis en ervaring helpen”. Dus ik hoop dat ik dat met deze podcast voor jou kan betekenen ♥
Ik zou het dan ook leuk vinden als je deze pagina of m’n podcast met anderen wilt delen. Of als je een review achter wilt laten, hier of op Spotify.
Heb je vragen of opmerkingen, òf kan je wel wat hulp gebruiken om je voeding en leefstijl beter op jouw persoonlijke behoeftes aan te passen; mail me dan op info [at] altijdtrek.nl voor een Food, mood & Lifestyle consult, of check deze pagina voor meer informatie.
Tot de volgende keer!
